داستان اسباب‌‎بازی

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، دنیای اسباب‌بازی‌ها، فراتر از تفریحات کودکانه، جهانی است سرشار از مفاهیم و مضامین پنهان، اهداف راهبردی و صنایع و چرخه‎های اقتصادی که شاید کمتر دیده می‌شوند. در زیست‎بوم گسترده صنایع فرهنگی کودک و نوجوان، «سرزمین اسباب‌بازی» نه‌ فقط یک نمایشگاه دائمی از تولیدات داخلی، بلکه تلاشی‌ست برای بازآفرینی ارتباط بین تولیدکننده، خریدار و حتی سیاست‌گذار. جایی که بازی، دیگر صرفاً ابزار سرگرمی نیست؛ بلکه به بستری برای فرهنگ‎سازی، رشد مهارت‎‌ها، شبکه‌سازی حرفه‌ای، تقویت زنجیره تأمین و حتی صادرات بدل شده است. ایده‌ ایجاد چنین نمایشگاهی، حاصل سال‌ها تجربه، آزمون و خطا، و نگاهی آینده‌محور به صنعت اسباب‌بازی ایران است؛ صنعتی که می‌کوشد از حاشیه خارج شود و جایگاه شایسته‌اش را در اقتصاد، آموزش و فرهنگ بازپس گیرد.

سرزمین اسباب‌بازی‌ها، امکانی است که در دل کارستان بهارستان و با مشارکت خانواده امید، برای اولین بار در ایران فراهم می‎شود. سرزمینی که جامع‎ترین و بهترین نمونه‌ها از اسباب‌بازی‌های تولید داخل را به نمایش گذاشته و به دست مخاطبان می‎رساند. برای شناخت بیشتر سرزمین اسباب‎بازی‎ها، با محمدحسین نخچی، مدیر این مجموعه به گفتگو نشستیم تا و فرصت‌هایی که تا کنون در صنعت اسباب‌بازی کشور خلق کرده را برایمان بگوید. 

اسباب‌بازی‌ها چطور صاحب سرزمین شدند؟
پیش‌تر یک شرکت دانش‌بنیان داشتیم که در حوزه انرژی‌های نو و فناوری‌های نوین فعالیت می‌کرد. از سال ۱۳۹۳ وارد حوزه اسباب‌بازی شدیم. شرکتمان در دانشگاه صنعتی شریف ثبت شده بود و بعد از آن وارد تولید اسباب‌بازی شدیم.
در سال ۱۳۹۶ فعالیت‌های تشکیلاتی را آغاز کردیم و من از مؤسسان انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی بودم. به‌مدت دو سال عضو هیئت‌مدیره و دبیر این انجمن بودم. پس از آن از انجمن خارج شدم و مدتی به‌عنوان دبیر کارگروه اسباب‌بازی در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری فعالیت داشتم. در ادامه، تولید اسباب‌بازی‌هایی با محوریت مهارت‌افزایی را پی گرفتیم و نمایشگاه دائمی «سرزمین اسباب‌بازی» را راه‌اندازی کردیم.
در سال ۱۳۹۸ این نمایشگاه دائمی در مجموعه سرچشمه مستقر بود و اکنون با رویکردی نو و بهره‌گیری از فضای نوآوری، نمایشگاه جدیدی را در «کارستان بهارستان» راه‌اندازی کرده‌ایم. این مجموعه با هدف ایجاد ظرفیت‌های مؤثر در حوزه توزیع و فروش عمده اسباب‌بازی طراحی شده و در آن تمامی اسباب‌بازی‌های تولید ایران گردآوری شده‌اند. در حال حاضر بیش از ۲۰۰۰ کالای منتخب از حدود ۲۰۰ کارخانه در این نمایشگاه دائمی جمع‌آوری شده است. البته تمام محصولات کارخانه‌ها را گرد نیاوردیم، بلکه منتخبی از کالاهای هر تولیدکننده انتخاب شده است.
اسباب‌بازی‌ها در قفسه‌ها
دسته‌بندی کالاها در این نمایشگاه دائمی، بر اساس گروه‌بندی‌های مشخصی انجام شده که شامل اسباب‌بازی‌های ساختنی، علمی‌آموزشی، چوبی، نوزادی، ماشین‌ها، عروسک‌ها، هنر و مهارت (Art & Craft)، بازی‌های رومیزی، فکری، نقش‌آفرینی، حرکتی و مهارتی است. بازدیدکنندگان عمدتاً کسب‌وکارها و نهادهای دولتی هستند، نه مشتری نهایی. مخاطبان ما شامل مهدهای کودک، مدارس، فروشگاه‌داران، مراکز آموزشی و سازمان‌هایی هستند که خرید عمده انجام می‌دهند.
در سفری که به چین داشتم، از شهری به نام «شانتو» بازدید کردم که شهر اسباب‌بازی آن‌هاست. در آنجا بیش از ۲۰۰ نمایشگاه دائمی فعال وجود دارد که تجار کشورهای مختلف برای خرید به آن مراجعه می‌کنند. این تجربه باعث شد ایده راه‌اندازی یک نمایشگاه دائمی منسجم و باکیفیت برای اسباب‌بازی‌های ایرانی در ذهن من شکل بگیرد.
در مقایسه با چین، اما از نظر فضا، نظم، نورپردازی، تهویه، چیدمان و محیط فیزیکی، این نمایشگاه دائمی که در کارستان بهارستان راه‌اندازی کرده‌ایم، از کیفیتی هم‌تراز با نمایشگاه دائمی‌های چین برخوردار است، حتی در برخی موارد بهتر. هرچند از نظر تنوع اسباب‌بازی شاید قابل مقایسه با چین نباشد زیرا در ایران حدود ۱۰ هزار عنوان اسباب‌بازی داریم در حالی که در چین هر برند ممکن است یک تا دو میلیون کالا داشته باشد.
اسباب‌بازی‌ها در نمایشگاه دائمی
این مجموعه صرفاً یک نمایشگاه است؛ فروشگاه‌داران و سازمان‌های دیگر سفارشات خود را در اینجا ثبت می‌کنند، و ما مستقیماً از کارخانه‌ها تهیه کرده و برایشان ارسال می‌کنیم. در واقع، ارتباط مؤثرتر و روان‌تری بین تولیدکننده و خریدار عمده برقرار کرده‌ایم.
هدف اصلی ما تقویت کانال توزیع و کمک به رشد صنعت اسباب‌بازی است. وقتی اقتصاد این صنعت سامان پیدا کند، مسیر صادرات نیز هموار خواهد شد. یکی از اهداف ما نیز همین است؛ فراهم کردن بستری برای معرفی محصولات ایرانی به مخاطبان خارجی. این فضا همچنین فرصتی برای بازدید مدیران دولتی و سیاست‌گذاران است تا از ظرفیت‌های این صنعت مطلع شوند و بتوانیم در سیاست‌گذاری کلان تأثیرگذار باشیم.
یکی دیگر از برنامه‌هایمان، بازارپردازی (مرچندایزینگ) اسباب‌بازی است. با همکاری نهادهایی مانند حوزه هنری تلاش کرده‌ایم میان تولیدات انیمیشنی داخلی و محصولات مرتبط با اسباب‌بازی پیوند برقرار کنیم تا زمینه تولید کالاهای برندمحور و قابل فروش در بازار فراهم شود. این روند به توسعه فروش، درآمدزایی و تقویت اقتصاد این صنعت کمک خواهد کرد. همچنین قصد داریم این مدل نمایشگاه دائمی را در شهرهای دیگر نیز پیاده‌سازی کنیم.
اسباب‌بازی‌ها در کنسرسیوم صادراتی
یکی از مزیت‌های این نمایشگاه دائمی، ایجاد شبکه بین تولیدکنندگان است. از سال ۱۳۹۸ تاکنون، بسیاری از تولیدکنندگان از طریق این شبکه با یکدیگر همکاری داشته‌اند؛ به‌عنوان مثال در حوزه بازی‌های رومیزی، تولیدکنندگان بارها ساعت شنی، تاس، چرخ و حتی تولیدات خاص مانند عروسک را از یکدیگر خریداری کرده‌اند یا سفارش ساخت داده‌اند. این شبکه‌سازی باعث شد کنسرسیوم صادراتی اسباب‌بازی تشکیل شود.
در قالب این کنسرسیوم پروژه‌هایی نظیر تحقیقات بازار در کشورهای عراق، روسیه و ازبکستان انجام شده و همچنین حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی با پاویون ملی ایران، مانند ترکیه و روسیه (با غرفه‌ای به متراژ ۱۲۰ متر مربع) محقق شده است.
تولیدکنندگانی که تمایل دارند محصولاتشان در نمایشگاه دائمی ما حضور داشته باشد، باید ابتدا تصاویر تولیداتشان را برای ما ارسال کنند تا بررسی اولیه انجام شود. در صورت تأیید، نمونه فیزیکی درخواست خواهد شد و پس از آن با انعقاد قرارداد همکاری، توزیع و معرفی محصولات آغاز خواهد شد.
ما تا به حال به بیش از ۲۰ کشور صادرات اسباب‌بازی داشته‌ایم؛ از اروپای شرقی (مانند بلاروس و رومانی) تا روسیه، ترکیه، عمان، امارات، قطر، عراق و ازبکستان. همچنین همکاری‌هایی با فروشگاه‌های زنجیره‌ای و پلتفرم‌های آنلاین مانند روبیکا، اسنپ و دیجی‌کالا داشته‌ایم. نخستین مجموعه‌ای بودیم که با این پلتفرم‌ها وارد تعامل شد و مسیر را برای همکاری دیگران نیز هموار کرد.
با مهدکودک‌ها و مدارس نیز ارتباط مؤثری برقرار کردیم تا فضاهایی مانند اتاق بازی ایجاد شود و اسباب‌بازی‌ها در این محیط‌ها مورد استفاده قرار گیرند. همچنین کانال‌هایی برای فروش این اسباب‌بازی‌هادر فضاهای مذکور ایجاد شود تا بتوان به بازار فروش این صنعت کمک کرد.
ما به‌دنبال آن هستیم که سازمان‌ها و نهادهای مختلف بیشتر با ما آشنا و از ظرفیت صنعت اسباب‌بازی کشور مطلع شوند. این ظرفیت می‌تواند در بن‌های خرید سازمانی، ارتقای نظام شایستگی کارکنان، تقویت همبستگی در گروه‌ها و حتی طراحی برنامه‌های بازی‌محور در محیط‌های کاری مؤثر واقع شود.
در نهایت، هدف ما رشد اقتصاد صنعت اسباب‌بازی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های آن در کسب‌وکارهای ایرانی و تعاملات بین‌المللی است.